روز سه‌شنبه ۲۲ تیر۲۷۰۰، کاظم جلالی سفیر رژیم جمهوری اسلامی در مسکو، در گفتگویی ۴۵ دقیقه‌ای که تماماً به روابط ایران و روسیه اختصاص یافت، از آماده شدن پیش نویس قرارداد ۲۰ ساله نظامی، امنیتی، اقتصادی ایران با روسیه خبر داد. وی اعلام کرد که معاهده‌ای که در سال ۲٠٠۱ در زمان ریاست جمهوری محمد خاتمی، میان دو کشور امضا شده بود، خود به خود در دوره‌های پنج ساله تمدید می‌شود. اما هدف توافق‌نامۀ جدید “روزآمد کردن قرارداد قبلی و ادامۀ آن برای دو دهه یا بیشتر است”.
جلالی گفت که پیشنهاد توافق به خواست ولی فقیه مطرح شده و در نامه‌ای که علی خامنه‌ای به واسطۀ قالیباف برای ولادیمیر پوتین فرستاد، به تفصیل و در موضوعات مختلف تشریح شده است. جلالی گفت که محور اصلی این نامۀ “بسیار پراهمیت” گسترش همکاری‌های دو کشور بود. به گفتۀ جلالی “جناب پوتین” نیز پاسخ مبسوطی به این نامه داد و خواست که «مدت این قرارداد را بیش از دو دهه یا بیشتر کنیم!» بدین ترتیب آغاز “فصل نوینی در روابط ایران و روسیه” امکان‌پذیر شد.
او تأکید کرده که «قرارداد با چین یک تفاهم‌نامه است، ولی قرار داد با روسیه موافقتنامه است که حتما نیازمند تصویب در مجلس شورای اسلامی است.» جلالی تأکید کرد که در توافق جدید ما قصد داریم قابلیت‌های جدید ایجاد شده در دو کشور را به هم پیوند دهیم و روابط را در زمینه‌های مختلف گسترش دهیم. اگر چه کاظم جلالی جزییات توافق جدید جمهوری اسلامی با روسیه را اعلام نکرد اما به ویژگی‌های آن اشاره کرده و گفته است «از آنجا که توافق قبلی ۲۰ سال پیش بود، نیاز بود که توافقنامه جدید با توجه به شرایط جدید منطقه‌ای و بین‌المللی و همچنین روند توسعه‌ای در ایران و روسیه نوین نگاشته شود.»
اما آنطور که کاظم جلالی توضیح داد، به رغم آن معاهده، توسعۀ روابط دو کشور رضایتبخش نبوده و به ویژه در حوزۀ اقتصادی بسیار محدود مانده است. او گفت که در عرصۀ سیاسی نیز ایران می‌تواند با روسیه و چین “باشگاه کشورهای تحریمی” را تشکیل دهد. به طور کلی ایران خواهان یک “روسیۀ مقتدر” است، زیرا تهران و مسکو در عرصۀ جهانی “دیدگاه‌های مشترک” دارند. جلالی تأکید کرد که “ما در ذیل روسیه تعریف نمی‌شویم” و دو کشور می‌توانند مکمل یکدیگر باشند.
سفیر رژیم جمهوری اسلامی همچنین به لزوم توسعۀ تبادلات فرهنگی تأکید کرد و گفت که مشکل عمده در روابط دو کشور شناخت ناکافی دو طرف از یکدیگر است. او گفت در حالی که آمریکا علناً برای تخریب روابط تهران و مسکو میلیاردها دلار هزینه میکند، ایران و روسیه حتی از نظر ارتباط زبانی کمبودهای فراوان دارند. جلالی گفت که ایران باید حتمآ یک شبکۀ روس‌زبان تأسیس کند. این طرح ظاهراً از سوی مدیریت صدا و سیما در دست اقدام است.
سخنان کاظم جلالی کاملاً با اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی که به “نگاه به شرق” الویت داده، منطبق است. جلالی حتی گوشزد کرد که “بلوک شرق” دوباره در حال شکل‌گیری است و در چند سال آینده، چین نخستین اقتصاد جهان خواهد بود. شخص خامنه‌ای نیز پیوسته بر گسترش روابط با روسیه اصرار داشته و همان قدر که از “نگاه به غرب” اجتناب کرده، برای نزدیکی به پکن و به ویژه به مسکو کوشیده است.
جمهوری اسلامی دو دهه پیش نیز قراردادی با روسیه امضا کرده بود. آن قرارداد در ۲۲ اسفند ۲۶۷۹ برابر با ۱۲ مارس ۲۰۰۱ میان محمد خاتمی رئیس دولت وقت رژیم جمهوری اسلامی و ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه در مسکو به امضا رسید. چندماه بعد در دی‌ماه ۲۶۸۰ نمایندگان ششمین دوره مجلس رژیم با اکثریت مطلق اصلاح‌طلب آن قرارداد را امضا کردند. در قرارداد تأکید شده بود که طرفین «مناسبات درازمدت و متقابلِ مفید خود» را به منظور تحقق طرح‌های مشترک در زمینه‌های حمل و نقل، انرژی از جمله «استفاده صلح‌جویانه از انرژی هسته‌ای، احداث نیروگاه‌های اتمی، صنایع، علوم، فنون، کشاورزی و بهداشت عمومی» گسترش خواهند داد. همچنین در آن قرارداد آمده بود که «این معاهده برای مدت ۱۰ سال منعقد می‌گردد و در صورتی که هیچیک از طرفین حداقل یکسال قبل از پایان اعتبار آن به صورت کتبی، طرف دیگر را از قصد خود پیرامون قطع اعتبار معاهده مطلع نسازد، خود به خود برای دوره‌های پنج ساله بعدی تمدید می‌شود.»
